ดีไลฟ์

114 ปี “โรงงานมักกะสัน” เปิดประวัติศาสตร์ทรงคุณค่า-ความก้าวหน้ารถไฟไทย

ครบรอบ 114 ปี “โรงงานมักกะสัน” ต้นกำเนิดแห่งความก้าวหน้าของกิจการรถไฟในปัจจุบัน

วันที่ 27 มิถุนายน 2567 หากจะกล่าวถึงสถานที่อันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ต้นกำเนิดแห่งความก้าวหน้าของกิจการรถไฟในปัจจุบันนั้น คงพลาดไม่ได้ที่จะพูดถึง “โรงงานมักกะสัน” สถานที่อันเต็มไปด้วยกลิ่นอายทางประวัติศาสตร์เรื่องราวและเรื่องเล่าอันมากมาย ที่มีอายุยาวนานกว่า 114 ปี

จุดกำเนิดของ “โรงงานมักกะสัน” เริ่มต้นก่อสร้างขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2450 แล้วเสร็จในปีพุทธศักราช 2453 ซึ่งโรงงานมักกะสันที่สร้างขึ้นในระยะแรกนั้นเป็นเพียงอาคารที่มีขนาดไม่ใหญ่โตมากนัก โดยมีหน้าที่หลักคือการดำเนินงานซ่อมบำรุงรถจักรและล้อเลื่อนที่สำคัญ แต่เนื่องจากสงครามมหาเอเชียบูรพาทำให้โรงงานมักกะสันประสบภัยทางอากาศรวม 4 ครั้ง มีอาคารโรงงานและสิ่งปลูกสร้างเสียหายเป็นจำนวนมาก

จึงต้องมีการบูรณะปรับปรุงสร้างขึ้นใหม่ มีเพียงอาคารบางส่วนที่ไม่ได้รับผลกระทบจากระเบิด ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ “โรงซ่อมรถโดยสาร โรงงานมักกะสัน” หรือ “อาคาร ร.ฟ.ผ. 2465” ที่ยังอยู่คู่กับโรงงานมาถึงปัจจุบัน และได้กลายเป็นสิ่งก่อสร้างที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ เป็นสถาปัตยกรรมอันล้ำค่า และเป็นแหล่งมรดกทางอุตสาหกรรมที่ซุกซ่อนอยู่ในที่ดินหลายร้อยไร่ของโรงงานมักกะสันแห่งนี้ 

ปัจจุบัน “โรงงานมักกะสัน” ถือได้ว่าเป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่งของการรถไฟแห่งประเทศไทย ในการเป็นศูนย์กลางการซ่อมบำรุงของการรถไฟแห่งประเทศไทย ได้แก่ งานซ่อมหนักรถจักรดีเซล รถดีเซลราง รถโดยสาร การผลิตและซ่อมดัดแปลงล้อเลื่อนและอุปกรณ์ส่วนประกอบต่าง ๆ และสนับสนุนงานซ่อมบำรุง ในส่วนภูมิภาค รวมถึงโรงงานแห่งนี้ยังเคยเป็นโรงงานรถไฟที่ใหญ่ที่สุดในอาเซียน ที่ไม่ได้เป็นเพียงแค่โรงงานเท่านั้น แต่ยังเป็นถือเป็นฟันเฟืองสำคัญที่ช่วยขับเคลื่อนองค์กรให้เดินหน้าไปอย่างราบรื่น

Advertisment

ไม่ว่าจะผ่านไปนานแค่ไหน “โรงงานมักกะสัน” ก็ยังคงมีคุณค่าและความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรถไฟฯ เป็นหลักฐานที่ชัดเจนของการเกิดขึ้นและการคงอยู่ของอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ในประเทศไทย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2453 และแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของพนักงานการรถไฟฯ ที่ต้องใช้ความสามารถเฉพาะทางในการซ่อมและผลิตอุปกรณ์ รถจักร และล้อเลื่อนต่าง ๆ รวมถึงสภาพแวดล้อมโดยรอบของ“โรงงานมักกะสัน” นั้นยังมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของอาคาร โรงงาน เครื่องจักร สถานีรถไฟมักกะสัน นิคมบ้านพักรถไฟมักกะสัน และโรงพยาบาลบุรฉัตรไชยากร อีกด้วย

“โรงงานมักกะสัน” ถือได้ว่าเป็นสถานที่ประวัติศาสตร์อันยาวนานและทรงคุณค่าที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ โดยเฉพาะงานด้านสถาปัตยกรรมของอาคารต่าง ๆ เช่น อาคารโรงรถจักร อาคารซ่อมรถโดยสาร อาคารโรงหล่อ โรงกระสวน โรงกลึงล้อ รวมทั้งยังมีวิหารหลวงพ่อนาคปรกที่คนภายในโรงงานมักกะสันและชุมชนในพื้นที่มักกะสันให้ความเคารพ

นอกจากนี้ ยังมีต้นไม้ใหญ่หลากหลายพันธุ์ที่ให้ความร่มรื่นร่มเย็นต่อสถานที่แห่งนี้ สิ่งเหล่านี้ได้ถ่ายทอดผ่านความทรงจำของผู้คนในโรงงานมักกะสันจากอดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งสามารถเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ที่มีเรื่องราวอันทรงคุณค่าของ “การรถไฟแห่งประเทศไทย” ให้ส่งต่อสู่ลูกหลาน และคงไว้ซึ่งความสำคัญของโรงงานนี้ต่อไป

Advertisment

​